Διάστημα - Χώρος

        Πριν από περίπου 10 χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου να στέκεται στην μέση της αυλής του σπιτιού στο χωριό. Ήταν μια χειμωνιάτικη νύχτα και ήμουν μόνος. Ήμουν τυχερός που έτυχε εκείνη την ημέρα να έχει ξάστερο ουρανό και έτσι παρουσιάστηκε η δυνατότητα να κάνω καλές παρατηρήσεις. Ένα τσιγάρο αναμμένο βρέθηκε στα χείλη μου ενώ τα μάτια μου έφθαναν στον οργασμό με αυτά που παρατηρούσαν στον θόλο. Κανένα όργανο, κανένα μηχάνημα, μόνο αγνή παρατήρηση. Ακόμα και τα μικρά ζώα στην αυλή ησύχασαν, κάποια από αυτά μαζεύτηκαν γύρω μου και βολεύτηκαν σε μια απόσταση ασφαλείας σαν να βίωναν την προσδοκία μου... 

        Αρχίζω να αντιλαμβάνομαι τον χώρο. Προσπαθώ να κατανοήσω την φύση του, αλλά και να αποκαλύψω τις μαγικές ιδιότητες βάσει των οποίων αυτός ο χώρος γεμίζει από ύλη και από ζωή, αποκτώντας έτσι νόημα ύπαρξης. Για λίγο ένιωσα αδύναμος, ανίσχυρος και μικρός. Όμως στην συνέχεια σκέφτηκα πως αν είναι κάποιος να καταλάβει αυτό που υπάρχει (ούτως ή άλλως) τότε αυτός θα πρέπει να έχει λογική και φαντασία. Εκτός από τον άνθρωπο δεν γνωρίζουμε άλλο ον που να τα έχει και τα 2. Αυτή η πληροφορία σε συνδυασμό με την επίγνωση της (αντρικής) φύσης μου, με γέμισαν με την απαιτούμενη ποσότητα δύναμης και κουράγιου ώστε να συνεχίσω…

                Αυτό που με συνεπήρε αρχικά ήταν οι αχανής αποστάσεις μεταξύ των ορατών υλικών ουρανίων σωμάτων. Μα, πόσο μεγάλες είναι….  Άραγε είναι τόσο μεγάλες (οι αποστάσεις) ώστε να φαίνονται τα σώματα τόσο μικρά (απομακρυσμένα), ή μήπως είναι τόσο μεγάλες ώστε να μου υπενθυμίζουν το “απαγορευτικό” να ασχοληθώ μαζί τους ; Και τελικά ποιος είναι αυτός που θα μου υποδεικνύει το πότε πρέπει να ασχολούμαι  με κάτι και πότε όχι; ΚΑΝΕΝΑΣ. Κατά συνέπεια σχηματίστηκε η εξής λογική στον νου μου: Θα προσπαθήσω νοητά να αφαιρέσω κάθε μορφής ύλη από το διάστημα ώστε τελικά να μείνει μόνο αυτό : το Διάστημα. Έτσι, θα έχω στο πεδίο μου μόνο αυτό το οποίο με ενδιαφέρει. Το κενό…

                Εφόσον κάτι είναι παρατηρήσιμο  τότε έχει αναγκαστικά κάποιες ιδιότητες. Όμως στην περίπτωση του κενού δεν υπάρχει παρατήρηση. Είναι ένα «τίποτα», κάτι «άδειο» που δεν μας επιτρέπει εκ πρώτης άποψης να το δούμε. Αυτό το κενό λοιπόν είναι ένα πεδίο το οποίο αποκτά «ζωή και κίνηση» μόνον όταν υπάρχουν σε αυτό υλικά σώματα. Ωστόσο διατηρεί συνέχεια κάποιες από τις βασικές του ιδιότητες όπως το ότι μπορεί να καμφθεί, να στρεβλωθεί ή και να κάνει κυματισμούς. Αυτές οι ιδιότητες συμβάλλουν στο να έχει η ζωή τα χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε σήμερα. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα πολύ γνωστό μόρφωμα στον χώρο : Το «Empire State Building» στην Αμερική. Αν αφαιρέσουμε από αυτό όλο το «κενό» που υπάρχει μέσα στα δομικά συστατικά του όπως πέτρες, μπετόν, σίδερα κτλ τότε αυτό που απομένει ισοδυναμεί με τον κόκκο ενός ρυζιού που όμως θα είχε το βάρος όλου του κτιρίου. Ουσιαστικά όλη η ύλη του κτιρίου είναι αυτός ο κόκκος  ρυζιού που όμως αποκτά το γνωστό μέγεθός του αν συμπεριλάβουμε σε αυτό το απαραίτητο κενό μεταξύ των σωματιδίων του. Είναι γνωστό πως κάθε μορφή ύλης αποτελείται από άτομα. Το μοντέλο του ατόμου μας αναγκάζει να υποθέσουμε έναν πυρήνα γύρω από τον οποίο περιφέρονται ηλεκτρόνια σε τροχιές. Για να αντιληφθούμε το κενό σε ανθρώπινες διαστάσεις, φανταστείτε πως αν ο πυρήνας ενός ατόμου έχει το μέγεθος μιας μπάλας ποδοσφαίρου, τότε το πλησιέστερο σε αυτόν ηλεκτρόνιό του θα απείχε όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Έτσι καταλαβαίνουμε γιατί το empire state building  θα είχε μέγεθος ρυζιού αν αφαιρούσαμε όλα τα κενά από αυτό.

                Ο Isaac Newton (1643-1727) φαντάστηκε τον χώρο σταθερό. Ο χώρος σύμφωνα με αυτόν ήταν απόλυτος, αναλλοίωτος και παντοτινός. Δηλαδή η δράση ή η πράξη δεν επηρέαζε τον χώρο, ούτε όμως ο χώρος επηρέαζε την δράση ή την πράξη. Με αυτήν την λογική ο Newton κατάφερε να περιγράψει πολύ ικανοποιητικά τον κόσμο και να ορίσει  με αρκετά μεγάλη ακρίβεια όλες τις κινήσεις που έβλεπε γύρω του. Η Νευτώνεια μηχανική μπορούσε να προβλέψει απογειώσεις αεροσκαφών, τροχιές δορυφόρων και ουρανίων σωμάτων. Εδώ και 200 χρόνια όλοι μας σκεφτόμαστε με αυτόν τον τρόπο. 

Όμως ο Albert Einstein (1879-1955) άλλαξε την φιλοσοφία του Newton. Θεώρησε διαφορετικά τα πράγματα επειδή εντυπωσιάστηκε από το φως. Προσπάθησε να ανακαλύψει τις ιδιότητες του φωτός, ώστε να κατανοήσει τις ιδιότητες του χώρου μέσα στον οποίο θα κινείται. Ανακάλυψε πως η ταχύτητα του φωτός παραμένει σταθερή και ανεξάρτητη από οτιδήποτε, εκτός από το μέσο στο οποίο διαδίδεται. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Ας δούμε ένα παράδειγμα : Όταν κινούμαστε προς ένα τοίχο ο τοίχος πλησιάζει γρηγορότερα σε εμάς αναλογικά με το αν ήμασταν  ακίνητοι σε σχέση με τον τοίχο.  Όμως με το φως δεν συμβαίνει αυτό. Η ταχύτητα του φωτός είναι ίδια και ίση για όλους. Δεν προστίθεται ούτε αφαιρείτε από οτιδήποτε. Είναι τόσο μαγικό όσο και ενδιαφέρον… Αυτόν τον «γρίφο» ο Einstein τον έλυσε ως εξής :  Γνωρίζοντας πως η ταχύτητα είναι η απόσταση που διήνυσε ένα σώμα  σε συγκεκριμένο χρόνο, πρότεινε κάτι εκπληκτικό. Ο χώρος και ο χρόνος μπορούν να συνεργαστούν ρυθμιζόμενοι με τον ίδιο ρυθμό ώστε όσο γρήγορα και αν κινούμαστε, όταν μετρήσουμε την ταχύτητα του φωτός αυτή να παραμένει πάντα η ίδια (300000 χλμ/δευτ). Όμως για να γίνει αυτό δεκτό θα πρέπει και ο χώρος και ο χρόνος να μην είναι απόλυτοι αλλά σχετικοί και εύκαμπτοι. Δηλαδή, όσο γρήγορα και αν κινούμαστε ο χώρος θα στρεβλωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορούμε να τρέξουμε γρηγορότερα από το φως. Έτσι αν για παράδειγμα κινούμαστε σε κοντινές ταχύτητες με αυτήν του φωτός, τότε για έναν ακίνητο εξωτερικό παρατηρητή θα είχαμε πολύ μικρότερο μήκος και αυτός θα νόμιζε πως για εμάς ο χρόνος κυλάει πολύ αργά… Στο δικό μας όχημα ο χρόνος θα κυλούσε φυσιολογικά και ο χώρος εντός του οχήματος θα ήταν όπως τον ξέρουμε φυσιολογικός. Όμως από την δικιά μας άποψη, ο χώρος έξω από το όχημα θα φαινόταν αναρρυθμισμένος  - τραβηγμένος, ώστε να μην παραβιαστεί η ταχύτητα του φωτός.  Επομένως, ο χώρος και ο χρόνος συγχωνεύονται με την κίνηση δημιουργώντας έτσι μια οντότητα τον «χωροχρόνο»…

Για κάποιον περίεργο λόγο αμέσως μετά ένιωσα πιο κοντά σε αυτά που έβλεπα. Οι μεγάλες αποστάσεις δεν με ενοχλούσαν πλέον στο να καταλάβω τι γίνεται... Ξέρεις, η νόηση και οι ιδέες δεν είναι υλικά για να υπόκεινται σε περιορισμούς ανάλογους με αυτούς των υλικών σωμάτων. Για την ακρίβεια, υπάρχουν και πρέπει να βρείς τον τρόπο να τις πλησιάσεις... Όλοι μας γνωρίζουμε την αλήθεια. Πολλές φορές όμως είναι δύσκολο να την θυμηθούμε...